Unesco Minett Biopsphere
© Thomas Jutzler

Daydream Minett UNESCO Biosfeer

3 Minuten

Mens. Bio. Sfeer.

In 2020 werd de Minett-regio door de UNESCO erkend als biosfeerreservaat. Het door mensenhand gevormde en aan de natuur teruggegeven landschap is heel bijzonder. Om deze te ontdekken is een sprookjesachtige ervaring...

‘Baarden!’, zijn mijn eerste gedachten. De bomen hebben groene baarden. Straks beginnen ze nog tegen me te praten. Ik ben in Midden-Aarde, dat kan niet anders. Speelden dwergen die in mijnen werkten niet ook een rol in ‘The Hobbit’? Het zou me niet verbazen als een van hen plotseling opduikt uit een van de aardedonkere gaten die je overal in de rotsen ziet.

Unesco Minett Biosphere
© Thomas Jutzler

De stenen toegangen tot de mijnen zijn perfect in de heuvels geslagen. Al jaren verlaten. Op veel plaatsen begroeid met mos. Als je voor een van de ingangen staat, voel je de koude tocht langs je huid glijden. Kippenvel. Nog voor je bij de ingang bent, voel je een griezelige temperatuursverandering. Koele, vochtige briesjes kondigen de ondergrondse gangen aan die hier door de Minett lopen.

Deze koele vochtigheid is waarschijnlijk ook de reden waarom de bomen in de door de mens gemaakt ravijnen baarden krijgen. Groene dossen mos hangen wild door elkaaraan de takken en geven de dunne stammen een bizar, mystiek uiterlijk. Echt net als in Midden-Aarde. J.R.R. Tolkien had hier zijn inspiratie op kunnen doen.

Overgangsfase

Het landschap in het zuiden van Luxemburg is bezaaid met gaten en happen. Alsof reuzen hier huisgehouden hebben. De stalen reuzen die zich hier ooit aan ijzererts tegoed deden en het landschap opaten, zijn bijna allemaal verdwenen. Wat over is gebleven zijn plaatsen die getuigen van intensief industrieel gebruik. Maar tegelijkertijd vindt men hier ook tekenen dat menselijke invloeden op de natuur niet schadelijk hoeven te zijn, maar ook een positief effect kunnen hebben. Tenminste, als de industrie dan op een gegeven moment wordt stilgelegd. Het sluiten van de mijnen heeft de ontwikkeling van plantengemeenschappen en het ontstaan van een bijzondere fauna bevorderd. In het microklimaat van de aan de natuur teruggegeven mijnen vestigden zich zeldzame planten. Kleine dieren en insecten keerden terug. Tijdens wandelingen in het UNESCO-biosfeerreservaat ontdek je nu orchideeën, vlinders, vleermuizen, amfibieën, hagedissen en reptielen, om er maar een paar te noemen.

Terwijl we ons langs oude dienstwegen en niet meer gebruikte spoorlijnen een weg banen door het verwilderde, vochtige bos, komen we herhaaldelijk hagedissen tegen die, door ons gestoord tijdens hun middagdutje, hun zonnige plekjes verlaten en in het kreupelhout schieten. Water verzamelt zich in lagere gedeelten en als leek is het onmogelijk te zeggen of een biotoop van natuurlijke of van menselijke oorsprong is. Bijvoorbeeld in het geval van een holle ruimte in een verlaten mijn die op een bepaald moment moet zijn ingestort en waar zich in het gat een vijver heeft gevormd. De diversiteit aan insecten en amfibieën die bij deze vijvers kan worden aangetroffen is verbazingwekkend. Af en toe landen libellen op prachtig glanzende orchideeënbloesems. Er klinkt gekwaak in het struikgewas en talloze insecten dansen in de zonnestralen boven het glinsterende water.

Unesco Minett Biosphere
© Thomas Jutzler

Een paar honderd meter verderop ontstaat een heel ander beeld als de zon het donkerrode gesteente van de voormalige mijn verwarmt en zich een bijna woestijnachtige natuur aandient. Espen, berken en dennen staan losjes bij elkaar en bieden bezoekers een beetje schaduw terwijl men zich in verwondering door dit veranderende landschap beweegt.

Als een feniks uit de as

De natuur herovert de de mijngebieden. En de mountainbikers doen dat ook. Op de Lallinger Berg, tussen Esch/Alzette en Kayl, verbaas ik me over een kudde schapen die als een nieuwsgierige groep toeristen moeizaam tussen de roestrode rotsen rondt. Andersom verbazen zich de schapen vast ook over de vreemd uitgedoste mensen op tweewielers, waarvan sommige zich net zo moeizaam een weg door het terrein banen als zij. Hier een bikepark opzetten is een behoorlijke uitdaging, en dat in meerdere opzichten. Men moest in dit biosfeerreservaat een goed evenwicht vinden tussen duurzaam toerisme, natuurlijk-vriendelijke landbouw en beschermde natuurgebieden.

Het contrast tussen de gebieden waar de donkere, lege ogen van de mijningangen in smalle dalen plotseling opduikenvanachter de bramenstruiken en de bezoekeraanstaren, en de open, hete terreinen van de bovengrondse mijnen kan nauwelijks groter zijn. Vochtigheid hier, droogte daar. Dicht struikgewas tegenover open ruimten. Koelte versus warmte. Deze wandeling door klimaatzones doe je in één dag als je de juiste wandel- of fietsroute kiest.

Juist het succesvolle herstel van de natuur in de industriegebieden en de herovering van de leefomgeving door flora en fauna waren een voorwaarde voor opname in het wereldwijde netwerk van biosfeerreservaten van het UNESCO-programma ‘Man and the Bioshere. Het is niet de totale terugtrekking van de mens uit dit gebied die moet worden onderzocht, maar juist zijn invloed hierop. De interactie tussen mens en natuur.

Om deze video van derden te bekijken, moet je de cookies accepteren.

Spannende transformatie

Het doel is om van een industriële naar een kenniseconomie over te gaan, in harmonie met de natuur. Met zijn hoge bevolkingsdichtheid is het biosfeerreservaat neemt het zuiden van Luxemburg een bijzondere plaats in in vergelijking met andere biosfeerreservaten in de wereld. Elf gemeenten op een oppervlakte van 200 vierkante kilometer, talrijke boven- en ondergrondse mijnen maken deel uit van het reservaat. Na het verdwijnen van de zware industrie is het de bedoeling de regio een nieuw gezicht te geven met behoud van het culturele en industriële erfgoed.

Tegenwoordig zien we in dit dichtbevolkte gebied in het zuiden een herwonnen biodiversiteit, die door tal van projecten wordt ondersteund. Tegelijkertijd is het een gebied met een culturele geschiedenis die het behouden waard is en een fascinerende stedelijke transformatie. De mens is een bepalende factor in de veranderende biosfeer. Vandaag de dag is hij zich zeer bewust van zijn invloed, en ook al is het nog een lange weg te gaan: in het zuiden van het groothertogdom krijgen we een indruk van waar de reis heen zou kunnen gaan.

Unesco Minett Biosphere
© Renata Lusso

Andere bezienswaardigheden

© Pulsa Pictures ORT Sud
Nature reserve "Ellergronn"
Van mijnbouw tot natuurreservaat
Meer informatie
© Pulsa Pictures, ORT SUD
Minett Trail
Afstand: 63,32 km
Duur: 16:55 h
Moeilijkheidsgraad: medium
Meer informatie
Minett Fond-de-Gras
© Renata Lusso

Meer stories: op het spoor van zweet en staal – Minett-Tour

Van de dampende stoomtrein naar de imposante hoogovens en de duistere mijnen: op de Minett-Tour speur je het voorbije staalverleden.

Meer lezen