Een stad die mensen verbindt: Veelzijdig, modern, kosmopolitisch

Een stad die mensen verbindt
Bestemming(en): Luxemburg stad

Skylines en rivierdalen, moderne glazen gebouwen op historische fundamenten en veel groen: Luxemburgs hoofdstad is zo veelzijdig als zijn inwoners uit meer dan 100 landen. Een wandeling met de architecten Arnaud de Meyer en Nico Steinmetz langs cultureel UNESCO-werelderfgoed en de visionaire stad van de toekomst.

Het lijkt voor de toeschouwers op een tekening, die door mens en natuur samen is ontworpen: beneden het kronkelende dal van de rivier de Alzette, daarboven de historische kazematten en de oude abdij, op het plateau in de verte moderne gebouwen. Daartussen als stevige penseelstreek de felgroene bladeren van de bomen. Dat is Luxemburg. ‘Een stad op diverse niveaus’, zoals architect Nico Steinmetz zijn stad graag noemt. Hier is het uitzicht op het park Dräi Eechelen. Het doet vermoeden hoe veelzijdig de hoofdstad is – topografisch, architectonisch, kosmopolitisch. Op deze zaterdag fietsen Nico Steinmetz en zijn collega Arnaud de Meyer door de stad.

Philharmonie Luxemburg stad — © Thomas Linkel

De rondleiding begint op het Kirchberg-plateau. Moderne glas- en staalgebouwen zijn kenmerkend voor het financiële en zakelijke centrum. Aan de Place de l’Europe springt de lensvormige, witte Philharmonie direct in het oog, met zijn gevel uit 823 zuilen. 's Middags leven zich de skaters hier naar hartenlust uit. Slechts twee minuten lopen is het naar het kunstmuseum Mudam. Het lichte gebouw van glas, staal en steen met strenge geometrische vormen is op het fundament van een voormalige vesting gebouwd.

Over een steil bospad gaat de weg naar beneden naar het Pfaffenthal. Arnaud en Nico gaan graag naar de voormalige arbeiderswijk in het dal van de Alzette. Het is de laatste tijd sterk veranderd, van een ‘niet zo goede wijk, ver van het centrum’ tot een van de populairste adressen in de stad, zegt Nico. Vogels kwetteren. Op de speelplaats om de hoek joelen de kinderen. Op de helft van de weg tussen de spoorbrug en de Alzette laat Nico het Ökocenter Pafendall zien, waar de milieuorganisatie Mouvement Écologique gevestigd is. ‘Een pilotproject in Luxemburg', legt Nico uit, die het centrum ontworpen heeft.

Oekozenter Pafendall Luxemburg stad — © Thomas Linkel

Het lichte houten gebouw van het "Oekozenter Pafendall" lijkt op vier op elkaar gelegde kuboïden. Het is een uitstekend voorbeeld van een modern passiefhuis met een optimale CO2-balans. Er is ook aan vleermuizen gedacht. Voor hen is er een beschermde nestkast in de gevel.

Panorama-lift: Podium voor het stadsleven

Luxemburg leren kennen, betekent ook door de kleine straatjes met kinderkopjes, die zo kenmerkend zijn, te dwalen.

Een zijstraatje nemen, bijvoorbeeld naar de Muerbelsmillen aan de andere kant van de Alzette, de laatste nog bestaande en functionerende watermolen van het Pfaffenthal Een mosterdkleurig bord met het opschrift ‘Moutarderie Hartmann’ geeft de vroegere functie aan: hier werd mosterd gemaakt.

‘Architectuur beïnvloedt je alledaagse leven. We willen daarmee de levenskwaliteit voor iedereen verbeteren', zegt Arnaud en kijkt naar boven naar de panoramalift Pfaffenthal, die net omhoog gaat. Sinds 2016 vervoert de door Nico en Arnaud ontworpen lift passagiers in ongeveer 30 seconden van het Alzette-dal naar het stadscentrum boven. Tijdens de rit in de glazen cabine verandert het perspectief voortdurend. De historische huizen van het Pfaffenthal worden steeds kleiner. Het bos aan de rand van het plateau valt op. Langzamerhand komen de torens van de skyline op de Kirchberg aan de horizon tevoorschijn. Bij aankomst helemaal bovenaan duikt de Rout Bréck op, de markante rode, stalen brug die 355 meter over het Pfaffenthal spant.

Panoramische lift Luxemburg stad — © Thomas Linkel

Sinds 2016 vervoert de door Nico en Arnaud ontworpen lift passagiers in ongeveer 30 seconden van het Alzette-dal naar het stadscentrum boven.

Naar Nico's mening is de lift een podium voor het stadsleven. ‘De mensen in de lift kijken over het dal uit, zien misschien iemand op een terrasje zitten, of uit het venster leunen en omgekeerd. Je kijkt elkaar alleen kort aan, maar toch voel je je met elkaar verbonden.’ Een lift als visitekaartje en oriëntatiepunt voor een hele wijk en zijn bezoekers.

Rue du Nord: gekleurde gevels, fleurige cafés, UNESCO-spirit

Andere plaats. Fleurige tafeltjes staan aan de randen van de zijstraat naast elkaar. Er zitten jonge mensen op met een latte macchiato of vlierbeslimonade in de hand. Er wordt druk gepraat, ook tussen mensen aan de ene kant van de straat en de andere. Anderen flaneren over de kinderkopjes, wijzen naar de gele, groene en lavendelkleurige gevels, groeten de cafégasten op de fleurige zitmeubels. De Rue du Nord in het oude centrum – de renovatie van de historische gevels was een van de eerste gemeenschappelijke projecten van Arnaud en Nico – nog zo'n stadspodium.

‘We hebben allemaal een andere afkomst', zegt Nico. Ongeveer 70 procent van de inwoners van Luxemburg-stad hebben geen Luxemburgse nationaliteit. Bovendien komen er dagelijks meer dan 180.000 grensarbeiders uit de buurlanden bij. ‘We ontmoeten elkaar in de cafés en in de openbare ruimte van het oude centrum. Deze ruimtes verenigen ons, ook al zijn we verschillend, en dat bepaalt de stemming in deze stad. Voor mij is Luxemburg een global village.’ Behalve de in de stad alomtegenwoordige historische gebouwen is dit multiculturele samenleven absoluut in overeenstemming met de idealen van de UNESCO.

Rue du Nord Luxemburg stad — © Thomas Linkel

Petruss-dal: een tuin midden in de stad

De twee architecten fietsen langs het vierkante ‘Nationalmuseum für Geschichte und Kunst’ een smalle, steile steeg naar beneden richting Petruss. Hier in het dal tussen de bovenstad en plateau Bourbon zie je Luxemburg van zijn groene kant. Vredig stroomt de zijarm van de Alzette door het dal. De ruïnes van de vestingen en bastions omgeven de grote parken. Na een ogenblik is er van het drukke stadsleven niets meer te merken. Dat maakt de levenskwaliteit in Luxemburg zo hoog – dat je snel en simpel tussen de niveaus en de verschillende werelden kunt wisselen. Met de lift of ook met de fiets.

Urban Sketching

Arnaud de Meyer zit voor het hek, dat het terrein van het cultuurcentrum Rotondes van de sporen van het station afschermt, op een lage muur. Op zijn knie een klein schetsboek. Met rustige hand en een watervaste, zwarte fineliner tekent Arnaud fijne streepjes. De oude poort, waar vroeger de locomotieven doorheen reden, is snel geschetst. Er komen details bij, de lamp aan de gevel, de muren eromheen, bierbanken, gesloten zonneschermen, de gevels van de andere gebouwen, een kleine zwerm vogels, wilde druivenranken aan een muur. Binnen 30 minuten heeft hij alles op papier vastgelegd. Nog een kritische blik over het randje van zijn bril, dan signeert hij tevreden het blad van het schetsboek en zet er de datum bij en wie er bij aanwezig was. Urban sketching heet dat. Het is Arnauds manier om de stad te ontdekken. 'Tekenen is vooral één ding: precies kijken’, zegt hij.

‘Luxemburg is van zichzelf al heel mooi, met veel groen en al die uitzichtspunten – van beneden naar boven en omgekeerd – met gebouwen uit verschillende tijdperken', mijmert de oorspronkelijk uit België gekomen architect. Maar ook na 25 jaar leven en werken in de hoofdstad is hij nog steeds enthousiast over de bijzondere stemming. En die wil hij ook artistiek met zoveel mogelijk mensen delen. ‘Bij het urban sketching teken je in het openbaar, alleen of in een groep', legt hij uit. ‘En opeens zien de mensen die langskomen en je zien tekenen de ruimte ook met andere ogen. Ze kijken aandachtiger, letten op de gebouwen en composities, stellen vragen', merkt de architect steeds weer.

Stedelijke schetsen Luxemburg stad — © Thomas Linkel

De stad anders waarnemen

De urban sketchers ontmoeten elkaar regelmatig om samen te tekenen – altijd weer op een andere plek.
Architectuur in tentoonstellingen en rondleidingen bij LUCA - Luxembourg Center for Architecture.
Stadswandelingen rondom architectuur, voorgesteld door het beroepsverband van de architecten en raadgevende ingenieurs OAI.